تحلیل کیفرشناختی مجازات شلاق باتوجه به اهداف مجازاتها

چکیده شلاق به مثابه ی یک واکنش کیفری در ادوار مختلف مورد استفاده ی نظام عدالت کیفری بوده است. حقوق کیفری ایران نیز، به خصوص پس از انقلاب، با الهام از مبانی فقهی بر استفاده از این گونه مجازات در دو قالب حدی و تعزیری اهتمام ورزیده است. شناخت اوصاف و انواع مناسب مجازات ها رهین تحلیل بنیاد نظری آنهاست. این ضرورت در قلمرو نظام کیفری اسلام به دلیل تنوع مجازات ها، اهمیّت زیادی دارد. مطالعه ی کیفرشناسی شلاق به دنبال کشف این نکته است که آیا کیفر مزبور قابلیت و شایستگی کافی جهت نیل به اهداف آرمانی حقوق جزا ـ بازدارندگی و اصلاح و تربیت ـ را دارد؟ به دیگر سخن، آنچه کیفرشناسی شلاق در پی آن است صرفاً بحث برقراری تعادل اجتماعی، تنبیه خطای اخلاقی بزهکار و مجازات وی به لحاظ عدم رعایت وظایف اجتماعی و ارضاء افکار عمومی نگران و هراسان نیست. در ارزیابی کیفرشناختی این مجازات، دو دیدگاه کاملاً متفاوت وجود دارد. عده ای از محققان با نگرشی خو شبینانه به این کیفر، اعتقاد دارند که اجرای صحیح و محتوم آن، نتایج مثبت و ارزنده ای را در پی خواهد داشت. عده ای نیز با نوعی تلقّی بدبینانه بر این باورند که در شرایط فعلی، اجرای کیفر شلاق، نه تنها آثار و پیامدهای مثبتی به دنبال ندارند؛ بلکه نتایج و تبعات منفی بی شماری نیز به بار خواهد آورد که شایسته ی یک نظام کیفری مترقّی و آرمان گرا نخواهد بود؛ بنابراین بررسی های کیفرشناختی مجازات مزبور نشان می دهد که معایب شلاق بیشتر از محاسن آن است و دلایل مخالفان بیشتر با واقعیت مقرون می باشد.